Bộ trưởng Quốc phòng Philippines ngày 8.12 nói Philippines có thể sẽ không cho phép quân đội Mỹ sử dụng căn cứ để thực hiện sứ mạng tuần tra đảm bảo tự do hàng hải ở Biển Đông để tránh sự phản đối từ Trung Quốc.
Dưới thời chính quyền Tổng thống Benigno Aquino III, một số máy bay và tàu chiến Mỹ ghé qua Philippines để tiến hành tuần tra đảm bảo tự do hàng hải và tự do hàng không ở Biển Đông, theo AP.
Nhưng kể từ khi nhậm chức Tổng thống Philippines vào tháng 6.2016, ông Rodrigo Duterte nỗ lực hàn gắn quan hệ với Trung Quốc và từng tuyên bố “chia tay” với đồng minh lâu nay Mỹ sau khi Mỹ bày tỏ quan ngại về chiến dịch chống ma túy do ông Duterte khởi xướng.
Khi được phóng viên hỏi liệu Philippines có tiếp tục đón tàu chiến và máy bay Mỹ tuần tra ở Biển Đông, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana tuyên bố ông Duterte có khả năng rất cao sẽ không đồng ý để điều này tiếp diễn “nhằm tránh bất kỳ những hành động gây hấn có thể làm leo thang căng thẳng ở Biển Đông”.
Ông Lorenzana cũng đề xuất tàu chiến và máy bay quân sự Mỹ có thể sử dụng căn cứ ở đảo Guam, Okinawa, hay máy bay có thể cất cánh từ tàu sân bay để tiến hành tuần tra Biển Đông.
Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ, đô đốc Harry Harris hồi tháng rồi khẳng định hợp tác quân sự Mỹ - Philippines vẫn không thay đổi bất chấp những tuyên bố của ông Duterte.
Tổng thống Duterte từng tuyên bố sẽ không tuần tra chung với Mỹ ở Biển Đông, những cuộc tập trận thường niên chung sẽ bị cắt giảm, chuyển sang diễn tập cứu hộ cứu nạn trên biển.
Ngư dân Philippines ngày 23.11 phản đối việc Tổng thống Rodrigo Duterte quyết định cấm đánh bắt bên trong bãi cạn Scarborough.
Sau khi ông Duterte hội đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong chuyến thăm Trung Quốc hồi tháng 10.2016, ngư dân Philippines đã có thể quay trở lại đánh bắt tại bãi cạn Scarborough mà không bị tàu Trung Quốc xua đuổi, quấy nhiễu. Trung Quốc chiếm bãi cạn Scarborough từ Philippines vào năm 2012.
